Castelo de Chillon

O castelo de Chillon atópase a beiras do lago Léman, na comuna de Veytaux, en Suíza. É unha importante atracción turística.

Castelo de Chillon
Ben cultural catalogado como de relevancia nacional en Suíza e Lugar do Patrimonio suízo
Concello	Veytaux
Provincia	Vaud
Comunidade autónoma	District de la Riviera-Pays-d'Enhaut
Coordenadas	46°24′51″N 6°55′39″L
Estilo arquitectónico
Estilo orixinal	románico (século X)
Estilo actual	gótico (1235)
Estado actual	visitas
Véxase tamén
Castelos de Suíza
[ editar datos en Wikidata ]

Ten forma oblonga, cunhas dimensións de 110 m de longo por 50 de largo e unha altura máxima de 25 m.

Foi unha importante edificación defensiva xa desde a Idade de Bronce, que despois foi fortificada polos romanos. O castelo de Chillon foi ocupado sucesivamente pola casa de Savoia e máis tarde polos berneses desde 1536 até 1798.

A zona máis antiga do edificio é de estilo gótico, construído no século XIII, as súas salas servíronlle de inspiración ao poeta inglés Lord Byron. Está catalogado como monumento histórico de Suíza.

Historia

Vista desde a torre.

O castelo de Chillon está construído sobre unha rocha ovalada de pedra calcaria que penetra no lago Léman, entre Montreux e Villeneuve, cunha pendente escarpada ao carón e o lago e o seu abrupto fondo no outro. A localización é estratéxica: pecha o paso entre a Rivière do cantón de Vaud, que constitúe o acceso cara a Alemaña e Francia, ao norte, e o val do Ródano, que permite chegar rapidamente a Italia. Ademais, o lugar ofrece excelentes vistas sobre a costa de Savoia, enfronte. Unha gornición podía controlar deste xeito, comercial e militarmente, a ruta cara a Italia e aplicar unha peaxe.

As primeiras construcións remóntanse a ao redor do século X, aínda que é probable que este lugar xa fose un lugar militar privilexiado antes desa data. Descubríronse obxectos que datan da época romana, así como restos da Idade de Bronce, durante as escavacións do século XIX. A partir dunha dobre empalizada de madeira, os romanos fortificarían o sitio antes de que no século X se lle engadise unha torre cadrada. Fontes do século XIII atribúenlle a posesión do lugar de Chillon ao bispo de Sion. Un documento de 1150, no que o conde Humberto III concede aos cistercienses de Hautcrêt o paso libre cara a Chillon, dá fe da dominación da Casa de Savoia sobre Chillon. Por devandito documento sabemos que o propietario do castelo é un tal Gaucher de Blonay. Pero este señor de Blonay é máis un vasalo do conde que un dos seus oficiais. Trátase dun dominio señorial dos Savoia no marco dunha sociedade feudal e non dun dominio administrativo.

Período dos condes de Savoia

Litografía do castelo de entre 1890 e 1905 visto desde o norte, cos Dents du Midi ao fondo.

A casa de Savoia transforma a fortaleza, entón Castrum Quilonis, e amplíaa durante o século XIII. A antiga cripta do século XI, dedicada a San Trifón, é abandonada nese século con motivo da construción da capela na parte superior do castelo. Os Savoia queren estender a súa supremacía ao país de Vaud e zonas limítrofes. O primeiro Savoia señor do castelo Chillon de que se ten noticia data de 1198. O castelo dedícase a fins militares, pero tamén serve de residencia para os condes. De feito, é unha das etapas das viaxes da corte itinerante durante as viaxes regulares do conde aos seus territorios. En ausencia do conde, a parte noroeste do castelo, onde se atopan os seus apousentos, permanece baleira e pechada. Tomé I de Savoia aloxouse neles ao redor de 1230. El e o seu fillo, Pedro II de Savoia, «o pequeno Carlomagno», reorganizarán a rexión próxima ao castelo construíndo aldeas, anexionando a zona do Chablais de Vaud e creando a «Patria Vuaudi». En 1214 instálase unha importante peaxe en Villeneuve de Chillon, o actual pobo de Villeneuve.

Pedro II recibe as chaves do castelo en 1253 e consolida a súa presenza nas beiras do lago ata Aubonne. A partir dese momento, Pedro II de Savoia, ata antes do seu ascenso ao título de conde e seguindo o modelo de Inglaterra -onde viaxou entre 1252 e 1255-, inicia a división do condado en bailiaxes. Créase a bailía de Chablais, converténdose Chillon en capital intermitente a partir de 1260 ata 1330, en que Chillon convértese definitivamente en capital da bailía de Chablais con Aimon de Verdon á cabeza. Aínda que ao principio o señorío de Chillon e a bailía de Chablais atribúense a dúas persoas diferentes, os condes confiarán progresivamente estas dúas funcións a unha soa persoa. Para estar á altura das ambicións de conquista dos seus propietarios, o castelo é reforzado mediante a construción dunha segunda muralla e elévase a altura de tres torres construídas en 1235. Pedro II confía os traballos a Jacques de Saint George, un arquitecto e construtor especializado en obras militares. Pedro II regresa ao castelo pouco antes da súa morte en 1268. Albert Naef, o arquitecto que renovou o castelo no século XIX, concede grande importancia ás impresionantes modificacións achegadas a Chillon por Pedro II.

Soto do castelo, onde é visible a rocha. Usouse como prisión e almacén durante séculos.

O castelo conta con vinte e cinco edificios e serve como prisión a mediados do século XIV, ademais de que os subterráneos permiten almacenar materiais e viño. En prol da estética, o castelo é decorado por iniciativa de Aimone de Savoia, chamado «o Pacífico», quen contrata a Jean de Grandson para realizar as pinturas das habitacións e dos grandes salóns.

O ano 1348 é testemuña dunha das páxinas máis dolorosas da historia de Chillon, cos estragos da peste. Os xudeus son detidos e torturados para facelos confesar que han envelenado a auga dos pozos. As súas confesións provocan a furia do populacho que se dedica aos masacres e as expulsións. Trescentas comunidades son aniquiladas ou deportadas sen que o conde de Savoia interveña.

Amadeu VI de Savoia, chamado «o Conde Verde», pon en marcha unha expedición ao país de Vaud en 1359 e fai un alto en Chillon. Con todo, os seguintes condes, como o «Conde Vermello», se desentenden da xestión da rexión e déixana en mans do señor e bailío de Chillon. O castelo é húmido e o frío que reina nel o fai pouco confortable. No entanto, isto non impide que o antipapa Fiz V resida nel en 1442.

Na prisión e nos húmidos calabozos do soto podrecen os bandidos e os herexes da rexión. Chillon é o lugar de detención, entre 1530 e 1536, de François Bonivard, quen inspirou un poema de Lord Byron en 1816, Le prisonnier de Chillon (O prisioneiro de Chillon (en galego)).

Período bernés

Bandeira bernesa pintada nun dos muros do castelo.

A liberación de Bonivard (1898), cadro de Franck-Edouard Lossier.

Sala decorada durante a ocupación bernesa: escudos de armas dos bailes berneses ocupantes de Chillon de 1536 a 1797.

Co aumento de poder dos seus inimigos, a casa de Savoia, convertida en ducado de Savoia en 1416, xa non pode manexar o seu extenso territorio. O castelo constitúe unha especie de enclave en territorio bernés. Ao sur, Chablais e o castelo de Aigle están ocupados por Berna desde 1475. O mesmo ano, as propiedades de Savoia ao norte do país de Vaud -Grandson, Orbe, Échallens- ceden ante o avance dos confederados. Durante varias décadas, os berneses debilitan un ducado cambaleante e minado polos conflitos co ducado de Borgoña e o rei Lois XI de Francia, unido todo iso a unha onda de protestantismo. Os berneses impaciéntanse e deciden pór fin ao ducado, que se volveu demasiado incómodo. En 1536, axudados polos xenebrinos que queren liberar os seus presos encarcerados no castelo, os berneses preparan o asedio de Chillon.

O 20 de marzo de 1536, un centenar de soldados xenebrinos embarcan en catro navíos de guerra e outros cantos barcos. Os berneses, pola súa banda, chegan o 26 de marzo aos arredores de Lutry, a uns vinte quilómetros de Chillon. Resoan os canonazos e o duque de Savoia, entón a cargo de Chillon, ordena que, se as tropas bernesas aparecen, se torture aos presos de Xenebra mediante garrucha e executalos sen vacilar. Á mañá seguinte, os berneses chegan a Veytaux e os valesanos aproveitan a oportunidade para atacar tamén os savoianos polo sur. Pola súa banda, os barcos xenebrinos rodean o castelo. Atrapados en teaces por unha potente artillaría, os dirixentes savoianos establecen negociacións. A gornición escápase durante a noite, perseguida polos xenebrinos, e desembarca en Lugrin, para desaparecer na noite. Os atacantes deciden entón entrar no castelo; rompen as portas e as cadeas e descobren a varios presos nas alxubes, entre eles a Bonivard, debilitado por 6 anos en prisión, pero aínda vivo.

O castelo, parcialmente danado polo lume durante o ataque, é reformado, pero segue sendo moi pouco acolledor. Os berneses non cambian a arquitectura global da fortaleza, pero converten algúns edificios en almacéns, despensas, cociñas e pequenos cuarteis. A súa función administrativa cambia. O baile que o habita ten que ocuparse da rexión de Vevey. En 1627, o castelo fortaleza de Chillon posúe varias pezas de artillaría e munición. A partir de 1656 serve de porto principal sobre o lago Lemán para a frota de guerra bernesa.

Esta ocupación bernesa dura ata 1733, data na que o baile trasládase a Vevey por razóns de insalubridade. En 1793, o castelo convértese en hospital para feridos de guerra. Pero a presenza bernesa debilítase progresivamente fronte á vontade do país de Vaud de acceder á independencia.

Período valdense

Fotocromo de ao redor de 1890 ó 1900.

O 11 de xaneiro 1798, un grupo de xente de Vevey ocupa o castelo e bota ao baile bernés, que se marcha levándose tapices que aínda poden verse en Berna, visibles hoxe en día, e substitúeo por un puñado de xendarmes e vixilantes. O signo da presenza bernesa segue sendo aínda visible no flanco sur do castelo nun fresco coas cores de Berna e que pode verse desde a beira. A independencia do país de Vaud e a creación da «République Lémanique» declárase oficialmente o 24 de xaneiro de 1798. Logo dun período de incerteza, debido á presenza das tropas francesas ata 1802, o castelo perde finalmente a súa utilidade como fortaleza.

Durante o século XVIII, énchese o foso que bordea o lado leste do castelo. No curso das restauracións posteriores reacondicionase este foso natural. En 1835, a fortaleza convértese en almacén de artillaría e sofre algunhas modificacións para facilitar o paso dos canóns. En 1866, o alxube alberga os arquivos e o castelo de Chillon serve como prisión militar. Este uso é de curta duración. En 1887 fúndase unha asociación para restaurar o edificio. Tras ser declarado monumento histórico en 1891 levan a cabo unhas escavacións que en 1896 aluman restos romanos e permiten comprender mellor a historia do castelo.

Turismo

Desde finais do século XVIII, o castelo atrae aos escritores románticos. Desde Jean-Jacques Rousseau a Victor Hugo, pasando por Alexandre Dumas, Gustave Flaubert e Lord Byron, o castelo inspira a poetas de todo o mundo. Victor Hugo dixo: «Chillon é un macizo de torres sobre un macizo de rochas.» Algúns traballos de restauración, inspirados na visión romántica da estética, fixéronse tamén en detrimento da veracidade histórica. En 1900, o arquitecto Albert Naef continuou os traballos de restauración ata chegar ao estado actual do edificio. Refixéronse o interior e os tapices dalgunhas partes, como a gran sala do baile, tamén chamada a «gran cociña bernesa».

En 1939, o castelo recibía xa máis de 100 000 visitantes. A proximidade da cidade de Montreux non é allea a esta moda. O éxito segue crecendo cos anos e o monumento rexistra agora máis de 300 000 visitas ao ano. Grazas ás restauracións, o castelo atópase en excelentes condicións e proporciona unha boa visión da arquitectura feudal.

Arte

• Lord Byron titulou un dos seus poemas Le prisonnier de Chillon.
• Gustave Courbet pintou o castelo varias veces durante o seu exilio suízo na veciña La Tour-de-Peilz. A representación máis famosa é Le château de Chillon, óleo sobre lenzo pintado en 1874 que se atopa actualmente no museo de Courbet en Ornans

Véxase tamén

Bibliografía

• Andenmatten, Bernard, Pierre II de Savoie, le Petit Charlemagne, Lausana, 2000 (en francés).
• Andenmatten, Bernard, La Maison de Savoie et la noblesse vaudoise, Lausana, 2005 (en francés).
• Demotz, Bernard, Le comté de Savoie du XIe au XVe siècle, Ginebra, 2000 (en francés).
• De Raemy, Daniel, Châteaux, donjons et grandes tours dans les États de Savoie, tomos 1 e 2, Lausana, 2004 (en francés).
• Huguenin, Claire, Promenade au château de Chillon, Chillon, 2008 (en francés).
• Leguay, Thérèse et Jean-Pierre, Histoire de la Savoie, París, 2005 (en francés).
• Naef, A., «Chillon», Les châteaux Suisses, Ginebra, 1922 (en francés).
• Naef, A., Chillon, la camera domini, t. 1, Ginebra, 1908 (en francés).

Outros artigos

• Lago Léman
• Casa de Savoia
• François Bonivard

Ligazóns externas

• O cadro Le château de Chillon na web do museo Courbet (en francés).
• Web oficial do castelo de Chillon (en francés).
• O castelo de Chillon en www.swisscastles.ch (en francés).