Areté

Areté (grego antigo: ἀρετή, aretḗ "excelencia") é un dos conceptos cruciais da Antiga Grecia. Na súa forma máis xeral, para algúns sofistas a areté é a «excelencia» ou prominencia no cultivo da elocuencia; a raíz etimolóxica do termo é a mesma que a de (aristós, 'mellor'), o cumprimento acabado do propósito ou función.

Escultura de Areté en Éfeso.

Areté a través da batalla. (Troiano moribundo, no Templo de Afaia (hoxe na München Glyptothek)

Ulises na corte de Alcínoo (Ulisse alla corte di Alcinoo). 1815. Museo de Capodimonte

Segundo Hippias de Elide, o obxectivo do ensino era acadar a areté, o que significa adestrar para pensar, falar e actuar con éxito. A excelencia política ("cidadá") dos gregos consistiu no cultivo de tres virtudes específicas: andreía (coraxe), sofrosina (moderación ou equilibrio) e dicaiosina (xustiza): estas virtudes formaban un cidadán relevante, útil e perfecto. A estas virtudes Platón engadiu entón unha cuarta, Prudencia, que deu orixe ás chamadas Virtudes Cardinais : a prudencia, a forza e a temperanza corresponderían ás tres partes da alma e a harmonía entre elas xeraría a cuarta, a Xustiza. En certo xeito, a areté grega sería equivalente á virtus, dignidade, honor ou virilidade do ben romano.

Na Grecia antiga, podíase falar da arete dun soldado, un touro ou un barco, aínda que o seu uso para obxectos inanimados é raro. Non obstante, desde a Idade Arcaica estivo ligado especialmente á posesión de virtudes, especialmente a valentía e habilidade no combate.

Para os primeiros guerreiros gregos de hai máis de tres mil anos, o único xeito de chegar ao arete era a través de fazañas na batalla. O exemplo clásico é Aquiles, que prefire morrer en combate antes que calquera outra forma de vida. Os gregos tiñan moito medo do destino. O destino podería impedir inmediatamente que chegasen ao areté. Por exemplo, un accidente, nacer cego ou nacer muller imposibilitaba acadar fazañas na batalla. O arete tamén está relacionado coa astucia nas obras de Hesíodo e Homero; cando na Ilíada, Agamenón eloxia a Penélope, faino atendendo á súa cooperación cos propósitos de Ulises.

Cara á época clásica —sobre todos os séculos V e século IV a.C.— o significado de areté aproximouse ao que hoxe se considera «virtude», fundamentalmente a través da obra de Aristóteles, en xeral, incluíndo trazos como a μεγαλοψυχια (megalopsyjía, 'magnanimidade'), a σοφροσυνη (sofrosyne, 'temperanza') ou a δικαιοσυνη (dikaiosyne, 'xustiza').

A adquisición da areté era o eixo da educación (παιδεία, paideía) do mozo grego para converterse nun home cidadán, seguindo o ideal exposto por Isócrates. Pegadas da concepción máis restrinxida da era arcaica pódense ver na énfase posta na disciplina e dominio do corpo mediante a ximnasia, unha das actividades principais, e a loita, pero unha formación acabada incluía tamén as artes da oratoria, a música e —eventualmente— a filosofía.

Na mitoloxía

Areté era ocasionalmente personificada como unha deusa. Na xenealoxía de Mnáseas, foi descrita como irmá de Homonoia) e Ctesios, filla de Praxidike, a Xustiza, co seu irmán Zeus Sóter. Areté e Homonoia eran coñecidas como Praxidikai, as executoras da Xustiza. Areté como deusa aparece no mito de Heracles e ofrécelle a el a opción de seguir unha vida atribulada, pero gloriosa, en canto que o seu oposto, Kakia, lle ofrecía pracer e riqueza. Hércules escolle entón aceptar a oferta de Areté.

Notas

Referencias

Véxase tamén

Outros artigos

• O apartado "Idade Antiga" do artigo "Ética".

Ligazóns externas

• PLUTARCO: Moralia, VI, 30: Se a virtude se pode ensinar (Ει διδακτόν η αρετή - An virtus doceri possit).
  • Tradución inglesa corrixida e editada por William W. Goodwin, e publicada en 1874: texto no sitio do Proxecto Perseus; na parte superior dereita áchanse os rótulos activos focus (para cambiar á tradución inglesa de W. C. Helmbold, de 1939, e ao texto grego fixado por Gregorius N. Bernardakis en 1891) e loade (para cotexar as dúas traducións e para obter o texto bilingüe).
• PLUTARCO: Moralia, VI, 31: Sobre a virtude moral (Περί ηθικής αρετής - De virtute morali).
  • Tradución inglesa corrixida e editada por William W. Goodwin, e publicada en 1874: texto no Proxecto Perseus; na parte superior dereita áchanse os rótulos activos focus (para cambiar á tradución inglesa de W. C. Helmbold, de 1939, e ao texto grego fixado por Gregorius N. Bernardakis en 1891) e loade (para cotexar as dúas traducións e para obter o texto bilingüe).
    • William W. Goodwin (William Watson Goodwin, 1831 - 1912): clasicista estadounidense, profesor de grego da Universidade de Harvard.
    • Gregorius N. Bernardakis (Gregorios N. Bernardakis: Γρηγόριος Ν. Βερναρδάκης; translit.: Grigorios N. Vernardakis; neolatín: Gregorius N. Bernardakis; 1848 - 1925): filólogo e paleógrafo grego.