Antonia Louisa Brico

Foi a primeira muller que liderou a Orquestra Filharmónica de Berlín e a de Nova York, e é un exemplo de superación e perseveranza. Durante varias décadas do século XX, loitou incansabelmente por se facer un lugar na música clásica e salvar a discriminación de xénero.

Antonia Louisa Brico

Biografía
Nacemento	26 de xuño de 1902 Rotterdam, Países Baixos
Morte	3 de agosto de 1989 (87 anos) Denver, Estados Unidos de América
Datos persoais
País de nacionalidade	Estados Unidos de América
Educación	Universidade de California en Berkeley Oakland Technical High School (pt) Universidade das Artes de Berlim (pt)
Actividade
Campo de traballo	Dirección de orquestra e piano performance (en)
Ocupación	directora de orquestra , pianista
Profesores	Zygmunt Stojowski e Pizzi
Instrumento	Piano
Premios (1986)  Colorado Women's Hall of Fame (en) (1975)  Elizabeth Blackwell Award (en)

Antonia Louisa Brico, nada en Rotterdam en 1902 e finada en Denver en 1989, foi unha pianista e directora de orquestra  holandesa radicada nos Estados Unidos.

Foron alumnas súas Philippa Schuyler, pianista prodixio e compositora, e Judy Collins, música de folk.

Traxectoria

Primeira etapa (1902-1926)

Antonia Louisa Brico naceu o 26 de xuño de 1902 en Rotterdam. Non hai datos reais dos seus pais biolóxicos. Foi adoptada polo señor Wolthuis e foi inscrita como Wilhelmina Wolthuis. Emigraron aos Estados Unidos, á cidade dos Ánxeles en 1907. Alí comezou a recibir clases de piano. Desde a primeira vez que tivo a oportunidade de escoitar o pianista e director de orquestra Paul Steindorff, tivo claro que quería dedicarse á dirección de orquestra.

En 1919 formouse no Instituto de Educación Secundaria e descubriu que fora adoptada. A continuación marchou da casa e perdeu a relación e o contacto cos seus pais adoptivos. Matriculouse na Universidade de California en Berkeley, para estudar artes liberais. Finalizou a carreira con matrícula no ano 1923, traballou catro anos como axudante do pianista e director Paul Steindorff (naquel momento da Ópera de San Francisco) que foi o seu primeiro mentor musical. As aspiracións de Brico eran o ensino e a dirección de orquestra, mais só podía acceder á primeira; nesa altura, a dirección non era un traballo accesíbel para as mulleres. Así foi como, alegando o seu nome orixinal (Antonia Brico), emigrou a Nova York para estudar piano cun dos pianistas máis influentes da época, Sigismond Stokowski. Fíxoo durante dous anos. Finalmente, en 1926, mudaríase a Hamburgo, deixando atrás unha América da adolescencia con pouco recoñecemento persoal e profesional.

Segunda etapa (1926-1942)

En 1926 viaxou a Hamburgo, onde Karl Muck (que fora director da Orquestra Sinfónica de Boston) dirixía a Filharmónica da cidade. Grazas a unha carta de presentación, conseguiu que Karl Muck, un dos directores máis aclamados no momento, se convertese no seu mentor musical. Formou parte do pouco alumnado que Muck tivo, estudando con el catro anos. Tamén se converteu na súa axudante para conseguir unha aprendizaxe continua. Completou a formación europea asistindo a clases de dirección da Berlin State Acadamy of Music e converteuse na primeira graduada estadounidense da súa historia no ano 1927.

En 1930, aos 28 anos, debutou como directora cunha orquestra moi recoñecida, dirixindo a Filharmónica de Berlín converténdose na primeira muller que o fixo. A crítica ao concerto foi extraordinariamente boa.

A pesar das boas críticas de Berlín, Brico non gozou da mesma aceptación nos Estados Unidos, onde volveu buscar un traballo estábel como directora titular de orquestra. Dirixiu a Orquestra Sinfónica de San Francisco e dos Ánxeles, mais só como directora invitada. Nas probas que fixo para converterse en residente da segunda foi rexeitada. Así, durante o período 1930-1932, volveu aventurarse en Europa, onde o seu talento era moi apreciado. Viaxou con varias orquestras por Polonia, Alemaña e os Balcáns, mais en 1932 regresou aos Estados Unidos, desta vez definitivamente.

Durante os primeiros anos trinta, malia as dificultades que comportaban nesa altura o ser muller para ser directora de orquestra, debeu ser un personaxe de importancia social crecente. Esta etapa pode ser considerada a máis produtiva malia ter que afrontar nela as intolerancias máis radicais. En 1933 debutou como directora de orquestra na cidade de Nova York, onde se asentou. Actuou coa Musicians' Symphony Orchestra (unha das orquestras estadounidense máis prestixiosas do momento) no Metropolitan Opera House. As críticas foron moi boas. De feito, programouse un segundo concerto, e incluso un terceiro; mais non se levaron adiante pola negativa do tenor solista, John Charles Thomas, porque unha muller directora faríalle perder protagonismo.

Unha das empresas máis destacadas da carreira de Antonia Brico foi a creación en 1934 da New York Women's Symphony. Tras outro intento infrutuoso de atopar un traballo como directora residente, fundouna para reclamar a muller como instrumentista e música, como alguén que puidese tocar perfectamente o corno inglés ou o trombón. Esta tarefa social pasou desapercibida. Contou co prestixioso apoio de La Guardia, naquel momento alcalde de Nova York, e de Eleanor Roosevelt, a primeira dama do país. A primeira tempada da New York Women Symphony foi o de 1935 e ata 1939 (ano no que van comezar a admitir homes co conseguinte cambio de nome da orquestra Brico Symphony Orchestra) funcionou con éxito.

A década de 1930 foi a época de ouro para Antonia Brico. En 1938, probablemente debido á sona que lle deu estar á cabeza da Women's Symphony, converteuse na primeira muller da historia en dirixir a Orquestra Filharmónica de Nova York. Foi no estadio Lewis, nun concerto encabezado pola primeira Sinfonía Sibelius, que volveu a recibir boas críticas. No mesmo ano, Brico asumiría a produción de ópera, Hansel e Grettel de Humperdinck, que se estreaba na New York Hippodrome Opera. Tamén foi invitada a dirixir a Orquestra Sinfónica da Rexión de Baía de San Francisco (da que temos dúas fotografías que ilustran perfectamente a situación de Brico no panorama musical e social do momento). Pero non todos estiveron de acordo co seu ascenso social e cultural. De feito, a pesar dos éxitos dos que estamos a falar, a directora aínda non puido obter un lugar permanente nunha orquestra. Todos os proxectos que chamamos ata agora eran simples comisións, ou proxectos autoiniciados. E neste contexto, tamén hai que destacar que a súa estrea en Nova York como directora non foi totalmente plácida. Dous dos principais directores da Orquestra Filharmónica de Nova York, Charles Guggenheimer e Arthur Johnson, publicaron artigos no Times - nos que criticaban a todas as directoras femininas ás que invitou a orquestra con críticas de aspectos extramusicais.

Non tivo acceso ao circuíto musical da época malia dirixir con éxito as mellores orquestras do mundo e continuaba sen o recoñecemento profesional que daba o feito de ser residente nunha delas.

Terceira etapa (1942-1971)

En 1942, durante a segunda guerra mundial, Antonia Brico mudouse a Denver, afastada do duro clima dunha Nova York que, a pesar de darlle a oportunidade de amosar o seu talento en numerosas ocasións, non rematou de acollela. En Denver, Brico ensinou piano e dirixiu tantas orquestras como poucos contratos ofrecidos. En paralelo, como sempre tivo, fundou os seus propios pequenos proxectos. Destacan a consolidación dunha Bach Society e, nunha segunda versión da New York Orchestra, a creación da Women String Orchestra ou Ensemble. Durante os anos corenta, Antonia comezou a súa carreira en Denver, aínda que sabemos que foi invitada a dirixir en Nova York en varias ocasións. En 1945, co final da guerra, Brico foi rexeitada por primeira vez como candidata á dirección permanente da Orquestra Sinfónica de Denver. Durante os anos seguintes, o seu nome aparecía insistentemente cada vez que a orquestra escoitaba un novo director de orquestra residente, mais sempre foi ignorada polo feito de ser muller.

En 1946, volvería a Europa, onde o seu talento foi máis recoñecido. Dirixe en Suecia, Austria e Holanda e é convidada por Sir Adrian Boult no Royal Albert Hall de Londres. Alí dirixiu a London Symphony Orchestra, e Jean Sibelius, que xa a vira dirixindo nos Estados Unidos durante os anos 30, estivo presente na sala e quedou abraiado. De feito, convidouna a organizar un festival monográfico en Helsinqui dedicado á súa música.

Tivo unha intensa relación con varias persoas. Sibelius foi unha delas: Brico mantivo amizade con el desde o seu coñecemento en 1937 ata a morte do compositor en 1957. Sibelius foi o vínculo de Antonia con Europa, onde conseguiu os seus cargos como directora invitada. As notas de Antonia Brico (que se converteu nunha autoridade musicolóxica nas sinfonías do compositor finlandés) nas partituras de Sibelius axudaron a musicoloxía a afondar en moitos aspectos da súa produción.

Antonia Brico volvería aos Estados Unidos para quedar. En 1947, un grupo de músicos afeccionados contactou con ela para ofrecerlle o único traballo de directora residente que dirixiu. Esta foi a Denver Bussinessmen's Orchestra, un pequeno conxunto que dirixiu ata o final da súa carreira. Falamos así dunha extensa etapa do século XX, de 1947 a 1981, durante a cal Brico permaneceu nun anonimato case por completo. Conduciu só cinco concertos ao ano coa súa pequena orquestra, renomeada en 1967 pola Brico Bussinessmen's Orchestra. Tamén dirixiu a Asociación de Ópera de Denver, a súa Orquestra de cordas para mulleres e a Orquestra Filharmónica de Boulder, combinando todas estas actividades coa docencia. Brico, con todo, sentíase baleira.

Cuarta etapa (1971-1989)

A vida de Antonia Brico cambiou en 1971, cando Judy Collins, unha cantante de folk do momento, decidiu rodar un documental sobre a súa biografía. Judy Collins estudara piano de adolescente (nos anos 50) con Brico en Denver e mantivera unha estreita relación. Para intentar dar a coñecer a súa historia, presentou o documental Antonia: a Portrait of the Woman, codirixido con Jill Godmilow, en 1974. A obra retrata a historia dunha muller que a finais do século XX non pode comprender como a discriminación por razón de xénero aínda lle segue cortando as ás.

O documental sobre Antonia Brico tivo un enorme éxito na audiencia de principios dos anos 70. De feito, a directora foi protagonista nun escenario onde a ironía do destino (e especialmente da época posmoderna) quedou clara. E foi que Brico literalmente subiu á fama cando tiña setenta e tres anos. En 1975 foi invitada a un festival cuxa relevancia segue vixente hoxe: The Mostly Mozart Festival de Nova York. As entradas para o único concerto previsto foron esgotadas e houbo que programar outro. CBS gravou os dous concertos con LP.

Os dous únicos concertos con repercusión nos medios para a directora foron programados durante a última parte da súa vida, poucos anos despois da súa xubilación explícita. En 1977 Brico ofreceu o último recital, coa Brooklin Philarmonia, e en 1981 deixou definitivamente a dirección: a súa vocación pedagóxica, con todo, permaneceu activa durante algún tempo. A vida de Antonia sacudiu en 1988 despois dunha rotura ósea e faleceu un ano despois nunha residencia de Denver, Bella Vita Towers.

Historiografía sobre Antonia Brico

Hai unha carencia de fontes directas, non existen biografías autorizadas, artigos que sinalen de maneira explícita a súa relevancia no mundo da música clásica.

A maioría dos únicos artigos que teñen a Antonia Brico como tema central da súa discusión foron publicados por editoriais universitarios estadounidenses (sen posibilidade de difusión) e (xunto con outras mulleres artistas do século XX) para algunhas revistas mensuais, tamén americanas. As únicas fontes directas que podemos atopar en Internet son biografías contrastadas en blogs, páxinas web de sociedades musicais e diversas recensións xornalísticas (a maioría obituarios). Non obstante, Antonia Brico gañou un posto no dicionario de Susan Ware sobre "Notable American Women", e a principios dos anos 70 fíxose un documental sobre a súa vida, cuxo impacto foi importante.

No cine

A película De Dirigent de 2018 está baseada na súa vida.

Bibliografía

• American Bruckner Society. (Unknown). Antonia Louisa Brico. 2/3/016, da American Bruckner Society, sitio web: http://www.abruckner.com/Data/articles/articlesEnglish/berkyjohnBrico/Brico_Biography.pdf.
• Pliable. (30/10/07). Berlin Philarmonic's first woman conductor. 4/3/016, de On An Overgrown Path, sitio web: http://www.overgrownpath.com/2007/10/berlin-philharmonics-first-woman.html.
• Allan Kozinn. (5/8/1989). Antonia Brico, 87, a Conductor; Fought Barriers to women in 30's. 2/3/016, de The New York Times, sitio web: http://www.nytimes.com/1989/08/05/obituaries/antonia-brico-87-a-conductor-fought-barriers-to-women-in-30-s.html.
• Unknown. (4/2/1935). Music: Ladies' Band. 6/3/016, de Time, sitio web: http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,788528,00.html.
• Susan Ware. (2004). Notable American Women: A Biographical Dictionary Completing the Twentieth Century. Harvard: Harvard: The Belknap Press of Harvard University Press.
• Ms. Majorie Rosen. (1974). CineFiles (Document Citation): Antonia Brico, the Orquestra is her instrument. 14/3/016, de University of California, Berkeley Art Museum & Pacific Film Archive, sitio web: https://cinefiles.bampfa.berkeley.edu/cinefiles/DocDetail?docId=19379.
• Discogs. (Unknown). Antonia Brico, Mostly Mozart Festival Orchestra - Mozart. 27/3/016, de Discogs, sitio web: https://www.discogs.com/Antonia-Brico-Mostly-Mozart-Festival-Orchestra-Mozart-Symphony-No-35-In-D-Major-Haffner-Overtures-To/release/5832998.