Wikipedia

Agatha Christie

escritora inglesa

Agatha Mary Clarissa Miller Christie, OIB nada en Torquay, Devon, o 15 de setembro de 1890 e finada en Cholsey, Oxfordshire, o 12 de xaneiro de 1976,[1][2]foi unha escritora inglesa de novelas de misterio, coñecida polas súas sesenta e seis novelas policíacas e catorce coleccións de relatos curtos, especialmente as que xiran ao redor de detectives ficticios Hércules Poirot e Miss Marple. Tamén escribiu seis novelas románticas baixo o pseudónimo de Mary Westmacott. Así como a obra de teatro máis lonxeva do mundo, A rateira que se representou no West End de 1952 a 2020.[3] É coñecida como a Raíña do Crime.

Infotaula de personaAgatha Christie

Editar o valor em Wikidata
Biografía
Nacemento(en) Agatha Mary Clarissa Miller Editar o valor em Wikidata
15 de setembro de 1890 Editar o valor em Wikidata
Torquay () Editar o valor em Wikidata
Morte12 de xaneiro de 1976 Editar o valor em Wikidata (85 anos)
Winterbrook (Reino Unido) Editar o valor em Wikidata
Causa da morteMorte natural Editar o valor em Wikidata
Lugar de sepulturaCholsey (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Datos persoais
País de nacionalidadeReino Unido (1927–1976)
Reino Unido de Gran Bretaña e Irlanda (1890–1927) Editar o valor em Wikidata
Educacióneducação privada (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Actividade
Campo de traballoNovela policial, detective literature (en) Traducir, Escrita creativa e profesional e actividade literaria Editar o valor em Wikidata
Ocupaciónescritora , novelista , escritora de xénero policial Editar o valor em Wikidata
Período de actividade1920 Editar o valor em Wikidata - 1976 Editar o valor em Wikidata
Membro de
Xénero artísticonovela de misterio
MovementoEra de ouro do romance policial (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Pseudónimo literarioMary Westmacott Editar o valor em Wikidata
LinguaLingua inglesa Editar o valor em Wikidata
Obra
Obras destacables
Arquivos en
Familia
CónxuxeArchibald Christie (1914-1928)
Max Mallowan (1930-1976)
FillosRosalind Hicks (1919-2004)
PaisFrederick Alvah Miller (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata  e Clarisa Margaret Boehmer (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
IrmánsMargaret Frary Miller (en) Traducir e Louis Montant Miller (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Premios
Sinatura
Editar o valor em Wikidata
Páxina webagathachristie.com Editar o valor em Wikidata
IMDB: nm0002005 Allocine: 36301 Rottentomatoes: celebrity/agatha_christie Allmovie: p216888 TCM: 342269 Metacritic: person/agatha-christie TV.com: people/agatha-christie IBDB: 3916
Bitraga: 889 Musicbrainz: 46a098f3-272d-4bec-9746-67e8ab48ed40 Songkick: 109022 Discogs: 556738 WikiTree: Miller-20109 Find a Grave: 1563 Editar o valor em Wikidata

En 1971 foi nomeada Dame Comandante da Orde do Imperio Británico (DBE) polas súas contribucións á literatura. O Guinness World Records lista a Christie como a escritora de ficción máis vendida de todos os tempos, xa que as súas novelas venderon máis de dous mil millóns de copias.[4]

Christie naceu nunha rica familia de clase media alta en Torquay, Devon, e foi en gran parte escolarizada na casa. Inicialmente foi unha escritora sen éxito con seis rexeitamentos consecutivos, pero isto cambiou en 1920 cando se publicou The Mysterious Affair at Styles, co detective Hércules Poirot. O seu primeiro marido foi Archibald Christie, casaron en 1914 e tiveron un fillo antes de divorciarse en 1928. Durante as dúas guerras mundiais, serviu en dispensarios hospitalarios, adquirindo un coñecemento profundo dos velenos que aparecían en moitas das súas novelas, contos e obras de teatro. Despois do seu matrimonio co arqueólogo Max Mallowan en 1930, pasaba varios meses cada ano en escavacións en Oriente Medio e usou os seus coñecementos de primeira man sobre a súa profesión na súa ficción.

Segundo Index Translationum, segue sendo a autora individual máis traducida con edicións en polo menos 103 idiomas. Dez negriños é un dos libros máis vendidos de todos os tempos, con aproximadamente 100 millóns de unidades vendidas. A obra teatral de Christie The Mousetrap (A rateira) ten o récord mundial de máis tempo en escena. Estreouse no Ambassadors Theatre no West End de Londres o 25 de novembro de 1952 e ata setembro de 2018 rexistrou máis de 27.500 funcións. A obra pechouse en marzo de 2020 debido ao coronavirus.

En 1955, Christie foi o primeiro destinatario do Grand Master Award da Asociación de Escritores de Misterio dos Estados Unidos. Máis tarde ese mesmo ano, Testemuña de cargo recibiu o Premio Edgar á mellor obra de teatro. En 2013 foi elixida como a mellor escritora de crimes e O asasinato de Roger Ackroyd a mellor novela criminal de todos os tempos por 600 novelistas profesionais da Crime Writers 'Association. En setembro de 2015, And Then There Were None foi nomeada a novela "favorita de Christie no mundo" nunha votación patrocinada polos herdeiros da autora. A maioría dos libros e relatos de Christie foron adaptados para televisión, radio, videoxogos e novelas gráficas. Máis de trinta longametraxes están baseadas no seu traballo.

Traxectoria editar

Agatha Christie é a escritora de misterio máis coñecida do mundo. Ata o 2003 vendéranse máis de mil millóns de exemplares dos seus libros en inglés e outros mil millóns traducidos a máis de 45 idiomas. Como exemplo do seu éxito internacional, é a escritora que máis libros vendeu en Francia con máis de 40 millóns de exemplares (ata 2003), contra 22 millóns de Émile Zola, o seu competidor máis próximo.

A súa obra de teatro A rateira[5] (baseada no seu relato Three Blind Mice and Other Stories) ten o récord de permanencia en carteleira en Londres, con máis de 20.000 representacións desde a súa estrea no teatro Ambassadors o 25 de novembro de 1952 ata a actualidade.

Christie publicou máis de oitenta novelas e obras de teatro, principalmente do tipo do cuarto pechado e con argumentos onde intervén un dos seus personaxes principais, ben Hércules Poirot ou ben Miss Marple. Se ben lle gustaba variar a forma establecida do relato de detectives (un dos seus primeiros libros, O asasinato de Roger Ackroyd, é famoso polo seu sorpresivo desenlace), era escrupulosa en xogar limpo co lector ó asegurarse de dar toda a información para resolver o problema.

A galega Stella de la Cal foi a primeira tradutora ao español das novelas Agatha Christie,[6]

A maioría das súas novelas e relatos foron levados ó cine, algúns en máis dunha ocasión, como Asasinato no Orient Express ou Death on the Nile.[7]

Agatha Christie estivo escribindo desde o final da primeira guerra mundial, cando creou o seu personaxe Hercules Poirot, o pequeno detective belga coa súa cabeza con forma de ovo e a súa paixón pola orde, e desde entón un dos detectives máis populares desde Sherlock Holmes. Poirot e os seus outros detectives (como Miss Marple) apareceron tamén nas numerosas películas, programas de radio e representacións teatrais baseados nos libros de Agatha Christie.

Vida persoal editar

Agatha Christie naceu na vila de Torquay (condado de Devon), de pai norteamericano e nai británica, se ben nunca tivo a nacionalidade estadounidense.

O seu primeiro matrimonio, nada feliz, tivo lugar en 1914, co coronel Archibald Christie, aviador do Royal Flying Corps. A parella tivo unha filla, Rosalind Hicks, e divorciouse en 1928.[1]

Durante a primeira guerra mundial traballou nun hospital e no seu dispensario, o que tivo certa influencia na súa obra: moitos dos asasinatos que relata lévanse a cabo con velenos.[8]

En decembro de 1926 desapareceu durante once días, causando grande alarma na prensa. O seu vehículo atopouse abandonado nunha canteira. Finalmente atopárona nun hotel de Harrogate, onde dixo sufrir amnesia a causa dun ataque de nervios trala morte da súa nai e a confesión de infidelidade por parte do seu marido. Aínda hoxe se discute se todo é verdade ou simplemente un truco publicitario.[9] Esta aventura foi filmada en 1979 co título de Agatha, coa actuación de Vanessa Redgrave.

En 1930 casou co católico Max Mallowan, un arqueólogo 14 anos menor. Acompañouno nas súas viaxes ó Medio Oriente, que serviron de fondo a varias das súas novelas.[1]

En 1961 foi nomeada membro da Real Sociedade de Literatura, e feita doutora honoris causa en Letras pola Universidade de Exeter.

En 1971 concedéuselle o título de Dama do Imperio Británico (Dame), o equivalente feminino do título de Sir, un título de nobreza que naquela época se concedía con menos frecuencia ás mulleres do que se fai con xustiza hoxe en día.

Agatha Christie morreu de causas naturais o 12 de xaneiro de 1976, con 85 anos, en Winterbrook House, Cholsey, cerca de Wallingford, Oxfordshire. Está enterrada no camposanto da igrexa de St. Mary, en Cholsey.

Varios dos seus libros foron publicados a título póstumo, entre eles a súa autobiografía.

Fixéronse varios videoxogos adaptados dos libros de Agatha Christie.

Ademais de ser escritora detectivesca escribiu seis novelas románticas baixo o pseudónimo de Mary Westmacott, algunhas obras teatrais e un libro de poemas.[10]

Unha das características principais da prosa detectivesca de Agatha Christie é que se desenvolven no que se denomina o whodunit; o que permite ó lector ensaiar hipóteses e, en suma, intentar adiviñar a identidade do culpable antes de acabar a lectura do relato.

 
Placa en lembranza de Agatha Christie no exterior da Torre Abbey, en Torquay

Obra editar

Prosa editar

Obras en colaboración editar

Obras de teatro adaptadas en forma de novelas por Charles Osborne editar

Obras escritas como Mary Westmacott editar

Obras de teatro editar

Obras para radio editar

Obras para televisión editar

Adaptacións cinematográficas editar

Realizáronse varias producións -principalmente británicas e estadounidense- baseadas literal ou de forma máis libre nas súas historias, coa única excepción dun filme de 1979 (Agatha do británico Michael Apted) no que se tomaba a figura directa da escritora e se intentaba dilucidar sobre un suceso real relacionado con ela: a súa misteriosa desaparición durante varios días en 1926.

Suxestión mortal (1937, Rowland V. Lee) e And Then There Were None (1944, René Clair) son as primeiras adaptacións importantes sobre Christie, sendo a primeira un bo drama de misterio hoxe esquecido, e a segunda unha pequena obra mestra do cine de suspense con inesquecible elenco de secundarios tan famosa como pouco revisada. Logo virían 4.50 from Paddington (1962, George Pollock), o éxito do cal iniciou unha serie de películas centradas nos casos da señorita Marple, interpretada maxistralmente por Margaret Rutherford; Endless Night (1971), que descubriu a Britt Ekland; o famoso ciclo rodado con estrelas de Hollywood composto de Murder on the Orient Express (1974, Sidney Lumet), con Premio Oscar para Ingrid Bergman, Death on the Nile (1976, John Guillermin) coa primeira aparición de Peter Ustinov encarnando ó detective Hercules Poirot, The Mirror Crack'd (1980, Guy Hamilton), Evil Under the Sun (1981, Guy Hamilton) que probablemente sexa a entrega máis frouxa, e Ordeal by Innocence (1983, Desmond Davis). Tamén destaca a película Appointment with Death (1987, de Michael Winner). A partir de 1982 rodáronse tres series para televisión: unha sobre Miss Marple, con Helen Hayes, de só tres cintas pola repentina morte da actriz; unha sobre Hercules Poirot con Peter Ustinov, e outra sobre Miss Marple -esta na televisión inglesa- interpretada por Joan Hickson, á parte de adaptacións soltas de toda condición. Tamén na pequena pantalla destaca a serie inglesa: Partners in crime, de 1982.

Notas editar

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 "Biografia de Agatha Christie". www.biografiasyvidas.com. Consultado o 2022-06-25. 
  2. ↑ "Muere Agatha Christie, reina de la intriga". La Vanguardia (en castelán). 2011-01-11. Consultado o 2022-06-25. 
  3. ↑ "The St Martins Theatre, London, home of Agatha Christie's The Mousetrap, the world's longest running show - buy tickets online here.". web.archive.org. 2012-06-26. Archived from the original on 26 de xuño de 2012. Consultado o 2022-06-25. 
  4. ↑ Libro Guinness de los Récords (1976), p. 210.
  5. ↑ Agatha Christie – vía Biblioteca da Tradución Galega. 
  6. ↑ "Una gallega detrás de la voz en español de los grandes relatos de Agatha Christie". Global Galicia (en castelán). 2020-08-30. Consultado o 2022-06-25. 
  7. ↑ "Agatha Christie | Las películas de Agatha Christie - Yahoo! Cine". web.archive.org. 2008-12-25. Archived from the original on 25 de decembro de 2008. Consultado o 2022-06-25. 
  8. ↑ "Agatha Christie, farmacéutica". Mujeres con ciencia (en castelán). 2017-01-13. Consultado o 2022-06-25. 
  9. ↑ "Los crímenes que inspiraron a Agatha Christie y quienes imitaron su elegante forma de matar". theobjective.com (en castelán). 2022-04-03. Consultado o 2022-06-25. 
  10. ↑ "Editorial Galaxia | Agatha Christie". Editorial Galaxia. Arquivado dende o orixinal o 06 de xullo de 2022. Consultado o 2022-06-25. 
  11. ↑ Agatha Christie – vía Biblioteca da Tradución Galega. 
  12. ↑ Asasinato no Orient Express tradución de Alberto Álvarez Lugrís. Editorial Galaxia. ISBN 978-84-8288-386-1.
  13. ↑ Agatha Christie – vía Biblioteca da Tradución Galega. 
  14. ↑ Agatha Christie – vía Biblioteca da Tradución Galega. 

Véxase tamén editar

Outros artigos editar

Ligazóns externas editar

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Agatha_Christie&oldid=6354131»